Düşük gelirlileri esas alarak yürütülen sosyal konut projesinde sorunlu görülebilecek en dikkat çekici husus, ilgili kurumun ev karşılığında alacağı ücretin tam olarak belirli olmamasıdır. Konuyla ilgilenen ilmî kurum ve şahsiyetlerin en çok endişe duyduğu mesele de budur ki, cumhura göre bu tür bir satış akdi geçersiz sayılmaktadır.

Geçmişten günümüze esas alınan fıkhî kural bu yönde olsa da konuyu TOKİ'nin söz konusu hizmeti kâr amacı gütmekten ziyade; vatandaşın barınma hakkını temin etmek, ülkedeki kira ve konut fiyatlarını dengelemek gibi sosyal hedefler doğrultusunda yürütmesi açısından ele aldığımızda, uygulamanın farklı bir boyutla değerlendirilmesi gerektiğini gözler önüne koymaktadır. Öte yandan, TOKİ’ye bağlı konut satışlarında mutlak bir belirsizlik söz konusu değildir. Zira TOKİ, alıcılarına 240 aya varan uzun vadeli ödeme imkânı sunarak, süreci hem kendisi hem de alıcı açısından daha dengeli hale getirmeye çalışmaktadır. Kurum, enflasyon oranlarını dikkate alarak yaptığı harcamaların değerini korumayı hedeflemekte; özellikle ödemelerin Türk lirası, inşaat masraflarının ise döviz cinsinden olması nedeniyle “sabit ödeme” sisteminde ciddi mali kayıplar yaşanabileceğini öngörmektedir. Nitekim yetkililer, tarafları ihtilafa sürükleyebilecek belirsizliği 6 ayda bir yapılacak artışlarla azaltmakta ve bunu belirli taahhütlerle güvence altına almaktadır.

Bu uygulamanın haram olduğu konusunda görüş birliği bulunmaması ve arada faiz temelli para fonu sağlayan üçüncü bir tarafın yer almaması dikkate alındığında, mevcut şekliyle vatandaşların TOKİ’ye başvurmalarında bir sakınca bulunmadığı kanaatindeyim.

Konuyla ilgili üzerinde durulması gereken hususlardan biri de şudur:

TOKİ meselesinde, mevcut kafa karışıklığını ve ihtilafı ortadan kaldırmak için kurumun mevzuatında bazı düzenlemelere gidilmesi büyük önem taşımaktadır. Zira, uygulamaya cevaz vermeyenlerin klasik fıkıh kaynaklarından getirdiği deliller hem güçlü hem de köklüdür. Bu sebeple, meseleyi çözüme kavuşturmak adına birçok çağdaş âlimin de önerdiği bazı yöntemlerin mevzuata dahil edilmesi gerekmektedir. Bu noktada, konuyla ilgilenen fıkhî mercilerin ilgili resmî organlara gerekli baskıyı yapmaları önem arz etmektedir. Mesela devlet, bu evleri en baştan satışa sunmak yerine, taksit süresi dolana kadar vatandaşa kiralayabilir; sürenin sonunda ise konutu ya hibe edebilir ya da çok düşük bir bedelle devredebilir. Böyle bir yöntem, mevcut fıkhî tartışmaların önemli bir kısmını ortadan kaldıracaktır. Elbette bunun dışında da farklı fıkhî çözümler geliştirilebilir.

İslâm fıkhı, insanların yaşam standartlarını daraltmak için değil; onların hem dünyevî hem de uhrevî huzurunu temin etmek için vardır. Bu sebeple, TOKİ uygulamalarına fıkha daha uygun alternatifler sunmak ve bu konuda yapıcı bir baskı oluşturmak hususunda, alanında yetkin hocaların inisiyatif alması büyük önem taşımaktadır.

Molla Enver KILIÇARSLAN